ماجراي شورايعالي ماسوني ايران

بهر روي، جواهري به علت �خطر مخصوص�اجازه فعاليت نداشت و سرانجام در جلسه اي، اعضاء موسس لژ مولوي به وي پيشنهاد كناره گيري كردند. بدين ترتيب، در سال 1335 گراندلژ محلي ايراني تابع لژ بزرگ فرانسه، به نام لژبزرگ ناحيه ايران به استاد اعظمي دكتر سعيد مالك تأسيس شد.

تشكيلات ماسوني تابع لژ بزرگ ملي فرانسه در كنار لژ بزرگ ناحيه ايران- كه كاركرد سازماندهي و اداره لژهاي پايه را به عهده است، به تأسيس �شوراي طريقت� نيز دست زد كه كاركرد ارتقاء ماسون ها از درجه 4 به بالا را به عهده داشت و در رأس آن برادران هومن قرار داشتند. اطلاع مختصر و مبهمي كه رائين درباره شاپيتر مولوي به دست مي دهد. نخستين اطلاع از لژهاي درجه عالي ماسوني در ايران است كه تاكنون منتشر شده. همان طور كه در مقالات آينده خواهيم ديد، تداوم همين نهاد بود كه در اسفند 1347 به تأسيس شورايعالي ماسوني ايران به �فرمانروايي� دكتر محمود هومن انجاميد. بنابراين، اين تصور رائين كه در تشكيلات جديد ماسوني تابع گراندلژ فرانسه، دتر سعيد مالك را بر فراز دكتر احمد هومن مي بيند، تصوري خطا و شايد اغتشاشي عامدانه است.
لژ بزرگ ناحيه ايران طي سال فعاليت خود (1335- 1347) به اداره لژهايي چون: مولوي (مهر 1334)، سعدي (ارديبهشت 1339)، فروغي (ارديبهشت 1339)، حافظ (ارديبهشت 1339 در شيراز)، شمس تبريزي (فروردين 1340- انتقال به تبريز)، ابن سينا (فروردين 1341)، مزدا (اسفند 1341)، لافرانس (ارديبهشت 1343)، خورشيد تابان (خرداد 1344)، و كسرا (آبان 1344) پرداخت.

همان طور كه ملاحظه مي شود، در فهرست فوق خلاء چشمگيري وجود دارد. لژ بزرگ ناحيه ايران در فاصله تأسيس دو لژ مولوي و سعدي (1335- 1338) ظاهرا تنها يك لژ

(مولوي) را اداره مي كرده كه پذيرفتني نيست و قطعا در زمان تأسيس اين گراند لژ ناحيه اي حداقل 3 لژ تابع وجود داشته است. شايد علت اينكه در كتاب رائين تاريخ تأسيس لژ بزرگ ناحيه ايران ذكر نشده و مسئله به ابهام برگزار شده براي استتار همين مسئله باشد. سپس، طي سال هاي 1339- 1344 لژ بزرگ ناحيه ايران به تأسيس 9 لژ دست زد و ناگهان در سال هاي 1345- 1347 اين فرايند متوقف شد!

3- لژهاي تابع گراند لژهاي متحد آلمان:

به گفته رائين، ظاهرا نخستين لژ ايراني تابع لژهاي بزرگ متحد آلمان لژ مهر بود كه در 17 بهمن 1338 در تهران تأسيس شد و حسين علاء به عنوان نخستين استاد آن انتخاب گرديد. بنيانگذاران اين لژ عبارت بودند از: حسين علاء، سيدحسن تقي زاده، نصرالله صبا (مختارالملك)، عبدالله انتظام، دكتر تقي اسكنداني، ابوالحسن حكيمي و فوگل (آلماني). چنان كه در آئين نامه لژ مهر مندرج است، اين نهاد نيز مانند ساير لژهاي پايه در سه درجه نخستين ماسوني فعاليت داشت.

نكته جالب در تأسيس لژ مهر، حضور ماسون هاي قديمي و سرشناس، بازماندگان جامع آدميت و لژ بيداري ايران و فرزندان نسل اول ماسون هاي ايراني در صفوف آن است.
افراد فوق پس از مدتي به تأسيس دو لژ آفتاب و ستاره سحر (به استادي جعفر شريف امامي) دست زدند و سپس با موافقت لژهاي بزرگ متحد آلمان يك گراند لژ ناحيه اي به نام لژ بزرگ ايران به پا داشتند. به گفته رائين، اين گراند لژ �ايراني كردن� ريتوئل هاي ماسوني را آغاز كرد. اين همان سنتي است كه در آينده تداوم آن را در شورايعالي ماسوني ايران خواهيم ديد.

رائين مي نويسد: �پنج سال بعد از اينكه لژهاي آلماني فعاليت خود را آغاز كردند و گراند لژي تشكيل دادند�، در دسامبر 1960 با موافقت لژهاي بزرگ متحده آلمان استقلال 4 لژ فوق و تأسيس گراند لژ ملي ايران را اعلام داشتند. دسامبر 1960 برابر با آذر- دي 1339 است و بنابر اين اگر گراندلژ ايران 5 سال سابقه فعاليت داشته، آغاز كار آن بايد به سال

1334 باز گردد و نه به تاسيس لژ مهر در سال .1338 اگر آغاز فعاليت لژهاي تحت رهبري علاء- تقي زاده- انتظام را حداقل سال 1334 بدانيم، اين اطلاع با فعاليتهاي علاء و ديگران عليه جواهري در آن سال انطباق مي يابد و اين گفته علا كه وي �دراز هم پاشيدن� تشكيلات جواهري �پيشقدم� بود،  معناي خاصي مي يابد اين اطلاع بار ديگر ثابت مي كند كه از سال 1334 محمدرضا پهلوي و اطرافيان او براي تجديد سازمان فراماسونري ايران و �خودي كردن� آن حركتي را آغاز كردند كه در سال 1339 به تاسيس لژ بزرگ ملي ايران انجاميد. معهذا، �استقلال� اين گراندلژ ايراني از سوي گراندلژ اسكاتلند و گراندلژ ملي فرانسه به رسميت شناخته نشد و پس از چندي گراندلژ آلمان نيز ارتباط خود را با آن قطع كرد. لژ بزرگ ملي ايران سپس به تأسيس دو لژ ديگر (وفا و صفا) دست زد6. دبيرخانه اين گراندلژ در انجمن اخوت مستقر بود و جلسات 4 لژ تابع آن (مهر، آفتاب، صفا، وفا) در اين مكان برگزار مي شد.